دسته: بیماری های درختان میوه

این بیماری (پوسیدگی قهوه ای) که نام دیگر آن مومیایی گلابی است در باغ های گلابی گشور ایران شایع نمی باشد. نمونه هایی از گلابی های آلوده به این بیمارگر در استان گیلان و شهر نوشهر پیدا شده است و بعد از شناسایی عامل آن Molinia frutigena شناسایی شد. شکل جنسی این قارچ که Monilinia fructigena نام گذاری شده است روی گلابی در ایران دیده نشده است. این بیماری مشابه پوسیدگی مونیلیایی یا قهوه ای سیب است.

بیماری مرکبات در مناطق مختلف جهان که مرکبات در آن ها کشت می شوند وجود دارد. درختان مرکبات نیازهای متفاوتی به نوع آب و هوا و خاک برای رشد و تولید مقل دارند بنابراین نیاز هر نوع درخت مرکبات قبل از ایجاد یک باغ تجاری باید در نظر گرفته شده و تامین شود. در کشور هند بیماری مرکبات شدت زیادی دارند به عنوان مثال بیماری به نام شانکر مرکبات به همین دلیل عملیات کنترل و دفع آن ها به مشکل بر خورده است. نوعی بیماری به نام greening و تریستزا نیز در مرکبات بسیار شایع است. این دو بیماری توسط حشراتی که ناقل آن ها هستند به درختان وارد می شوند. بیماری هایی از قبیل آنتراکنوز (در اثر قارچ Colletotrichoum gloeosporioides)، بیماری پوسیدگی انتهایی ساقه (Diplodia and Lasiodiplodia) و گموز (در اثر فعالیت قارچ Phytophthora spp.) در باغ بیماری درختان شده و بعد از برداشت نیز روی میوه ها ایجاد پوسیدگی می کنند.
پیشگیری، کنترل و درمان بیماری مرکبات:
۱- مدریت نهالستان ها
یکی از راه های اصلی ورود بیمارگر به باغ نهال های پرورشی هستند. مثال این نوع انتقال بیماری پوسیدگی ریشه ناشی از فیتوفتورا است. این قارچ در برخی نواحی تا ۱۰۰ درصد نیز در نهال ها گزارش شده است. در این موارد بهتر است قبل از ورود نهال به باغ آن ها را با روش های مختلف آلودگی زدایی کنید. از جمله این موارد تدخین زمین قبل از کاشت (با واپام Vapam یا مایلونMylone) و بکار بردن نماتدکش های گرانوله در خاک، اطمینان از تمیز بودن آب و در صورت نیاز استفاده از سموم مناسب برای از بین بردن آلودگی های احتمالی داخل آب آبیاری. آب سالم نقش مهمی در پیشگیری از بیماری مرکبات شامل پوسیدگی فیتوفتورایی ریشه و پوسیدگی در اثر نماتد دارد. علاوه بر بهداشتی بودن خاک و آب، خاک باید دارای مواد غذایی آلی مناسب باشد. آفتاب دهی خاک باغ نیز می تواند در کنترل جمعیت بسیاری از بیمارگر ها موثر باشد چراکه اکثر بیماری های ریشه بر اثر حالت غرقابی و رطوبت دائمی خاک پدید می آیند. هم چنین نهال ها می توانند وارد کننده بیماری های ویروسی و greening نیز باشند بنابراین باید از فروشگاه های معتبر و با گواهی انتخاب شوند. انتخاب پایه مقاوم به بیماری مرکبات مانند Khatta و نارنج سه برگ (Poncirus trifoliata) قبلا برای جلوگیری از ایجاد بیماری های ویروسی و گموز استفاده شده و موثر بوده اند. دقت شود که هنگام پیوند زنی محل اتصال پایه به پیوند باید ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر بالای سطح خاک باشد.
در طی رشد نهال ها و بعد از پیوند زنی باید همواره باغ را از نظر وجود بیماری هایی مانند پوسیدگی فایتوفتورایی ریشه، ویروس ها و شانکر درختان مرکبات مورد بررسی قرار دهیم. در این دوره بهتر است از سمپاشی های دوره ای با قارچکش ها (مانند اکسی کلراید مس) استفاده شود. برای کاهش آلودگی فیتوفتورایی می توان در آب از پودر سفید کننده یا کلرین برای بستر نهالستان استفاده کرد. کلر موجود در کلرین باعث نابودی و حذف مواد تلقیح فوزاریوم و گونه های فیتوفتورا می شود.
۲- احداث و مدریت کاشت و داشت
برای پیش گیری از بیماری مرکبات باغ خود را در زمین هایی که زهکش خوب دارند احداث کنید. منطقه ای که دارای خاک لومی و شنی است در اولویت قرار دارد چراکه در این ساختار خاک رطوبت بهتر نفوذ می کند. خاک زراعی باغ باید حداقل ۶۰ سانتی متر عمق داشته باشد و برای اطمینان کامل می توان آن را یک متر در نظر گرفت. در این لایه نباید قسمت های سخت و غیر قابل نفوذ وجود داشته باشد چراکه درختان مرکبات علائم کمبود عناصر میکرو را به راحتی نشان می دهند بنابراین بهتر است آزمایش سطح عناسر میکرو برای باغات مرکبات انجام شود. یکی دیگر از موارد نور خورشید است رشد این نوع درختان در غیاب نور شدید خورشید سریع تر است می توانید نور آفتاب را با درختان حاشیه ای بادشکن و سایه انداز تنظیم کنید این عمل علاوه بر کنترل نور و باد، از بیماری شانکر مرکبات نیز جلوگیری می کند.
جهت جلوگیری از شیوع بیماری مرکبات همیشه از سالم بودن نهال های تازه مطمئن شوید و هرگز نهال های آلوده را وارد زمین نکنید. محل پیوند را بالاتر از سطح خاک ایجاد کنید. توصیه شده است قبل از کاشت نهال از سم اکسی کلراید مس استفاده کنید. اگر ریشه ها دارای نماتد بودند باید آن ها را بصورت برهنه در نماتدکش مناسب فرو ببرید. اگر خاک زمین دارای قارچ فیتوفتورا عامل پوسیدگی ریشه و طوقه است ابتدا دیواره های گودال هایی که برای قرار دادم قسمت پایینی نهال حفر کرده ایید را با مخلوطی از سولفات مس، سولفات روی و آهک به نسبت ۱-۴-۵ گردپاشی کنید تا بیمارگر نابود شود. وقتی درختان از هم فاصله ی مناسبی داشته باشند ریشه ها کم تر به هم چسبیده و انتقال بیمرای پوسیدگی اتفاق نمی افتد و یا کند می شود. برای بهداشت شخصی هر درخت باید آبیاری را طوری تنظیم کنید که آبی که از پای یک درخت رد شده به درخت دیگر نرود. بسیاری از نهال های سالم و گواهی شده از طریق قارچی که در آب وجود دارد دچار آلودگی می شوند.
بعد از کاشت نهال ها مدریت باغ (برای بیماری مرکبات) بیش تر روی آبیاری و کوددهی تمرکز دارد. در این مرحله باید کف باغ را کاملا تمییز نگه دارید. خاک نباید همواره مرطوب بماند چرا که بیماری های ریشه به سراغ درختان خواهند آمد. هنگام هرس حتما جای زخم ها را با قارچکش مناسب سمپاشی کنید. بهتر است از تریکودرماروت استفاده کنید. قارچ داخل این قارچکش بیولوژیک وارد لایه های سطحی درخت شده و در آنجا مستقر می شود و یک سیستم دفاعی قوی در برابر ورود و حمله بیمارگرها تشکیل می دهد. از قارچکش های دیگر شیمیایی نیز می توانید در صورت در دسترس نبودن قارچکش تریکودرماروت و یا عجله داشتن استفاده کنید. تعدادی از آن ها عبارتند از: مخلوط بردو، اکسی کلراید مس، بنومیل، زینب، مانب، مانکوزب، کلروتالونیل و کاپتان یا فولپت. این عمل از ایجاد بیماری های آنتراکنوز و مرگ سرشاخه ها جلوگیری می کند. هر سال یکبار تنه درختان را با قارچکش تریکودرماروت و یا خمیر بردو رنگ کنید. هنگام تابستان اگر باران ببارد احتمال بیماری مرکبات از نوع پوسیدگی میوه در اثر آنتراکنوز بالا می رود. از محلول پاشی قارچکش تریکودرما و یا فرمولاسیون اکسی کلراید مس استفاده کنید. اگر درختان تغذیه مناسب داشته باشند ابتلا به بیماری آنتراکنوز و مرگ سرشاخه ها پیش گیری می شود البته میکروارگانیسم های خاک نیز در این جذب موثر هستند. استفاده از قارچکش بیولوژیک تریکودرما در خاک هم سیستم ریشه را از بیمارگر ها مصون نگه می دارد و هم جذب را توسط ریشه به طور چشمگیری بالا می برد از طرف دیگر با تحریک سیستم دفاعی داخلی درخت را در قسمت های هوایی نسبت به حمله پاتوژن ها قوی می کند. بسته به شیوع بیماری ها بهتر است ۴ بار سمپاشی با یکی از قارچکش های نام برده انجام شود. سعی کنید در هنگام هرس شاخه های مرده و خشک را ازآن جدا کرده و از باغ خارج کنید. کف باغ مخصوصا در زمان باز شدن برگ ها باید کاملا تمیز باشد. برگ ها را جمع آوری کرده و در خارج از باغ بلافاصله بسوزانید و یا در عمق بیش از یک و نیم متری در خارج از باغ دفن کنید.
۳- برداشت میوه ها
از آسیب رسیدن به پوست و بافت میوه هنگام برداشت و حمل و نقل بپرهیزید. آب و هوا نیز در برداشت میوه و پیش گیری بیماری مرکبات موثر است. در آب و هوای مرطوب میوه ها را برداشت نکنید. در صورت رعایت نکردن موارد فوق پوسیدگی های مختلف آنتراکنوزی، پوسیدگی ناشی از پنیسیلیوم، پوسیدگی انتهایی ساقه، گموزی میوه، آسپرژیلوس و رایزوپوس پدید می آیند. جعبه های حمل و لوازم برداشت باید عاری از آلودگی باشند. آن ها را در محلول سفید کننده و یا کلورین تمیز کنید. بعد از برداشت بهتر است با توجه به زمان مصرف میوه، یکبار سمپاشی با قارچکش انجام شود. میوه هایی که در کف باغ می افتند را با میوه های جداشده از درخت مخلوط نکنید. مدت زمان چینش میوه و انتقال به انبار را کاهش دهید. درجه حرارت مناسب انبار ۱۰ درجه سلسیوس است. میوه ها را در طول انبار شدن از نظر ابتلا به پوسیدگی مرتب بررسی کرده و در صورت مشاهده علائم پوسیدگی قارچی (بیماری مرکبات در قسمت میوه) از قارچکش بلافاصله استفاده کنید.

اولین بار بیماری سفیدک پودری انار در رودبارِ گیلان دیده شد و در آن جا شناسایی شد. در باغ های انار استان های اصفهان، یزد، و فارس زیاد رایج نیست و در کشور ایران اهمیت اقتصادی زیادی ندارد و خسارت بسیار کمی می گذارد.

علائم بیماری

علایم سفیدک پودری انار را می توانید روی میوه و برگ آن مشاهده کنید. میسلیوم های این سفیدک در سطح بالایی برگ ها به صورت یکنواخت و مانند لایه ای ظریف و غیر متراکم همه یا بخشی از برگ را می پوشانند. علائم بیماری روی میوه بصورت لکه های سفید رنگ، بدون شکل و کرکدار بوده که این لکه ها را میسلیوم های کم پشت و اندام های غیر جنسی قارچ تشکیل می دهند. پوسته میوه انار در محل آلودگی زبر شده و بعدا بافت مرده نکروز می شود.

عامل بیماری

عامل بیماری سفیدک پودری قارچ Erysiphe punicae می باشد. اندام های غیر جنسی آن کنیدی و کنیدیوفور هستند. کنیدی های این قارچ به صورت تکی بوده و شکل بیضی تا استوانه ای دارند. تولید کلیستوتس ها کم است (مانند کنیدی). سلول هایی که دیواره های کلیستوتس ها را تشکیل داده اند شکلی چند وجهی و نامنظم دارند. تعداد زایده های کلیستوتس ۹ تا ۱۳ عدد بوده، میسلیوم شکل اند و دارای دیواره هستند. اندازه آن ها بلندبوده و قابل انعطاف هستند. بدون رنگ هستند و سپس به قهوه ای تمایل پیدا می کنند. محل قرار گیری این زایده ها در قسمت پایینی کلیستوتس و گاهی هم در ناحیه استوایی آن است.
آسک ها اندام تولید مثل جنسی قارچ عامل بیماری سفیدک پودری انار بوده که ۴-۲ عدد بوده، به شکل تخم مرغ، بدون پایه و دارای دیواره شکننده هستند. آسکوسپورها نیز شکلی تخم مرغ مانند تا بیضی دارند.